ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΠΑΙΓΝΙΔΙΑ ΜΕ ΤΟΥΡΚΙΑ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΚΥΠΡΙΑΚΟ

Τα γεωστρατηγικά προβλήματα του Αμερικανού Προέδρου Ομπάμα στην περιοχή δεν φαίνεται να έχουν τέλος. Η αδυναμία του να απεμπλακεί από το Ιράκ και το Αφγανιστάν συντηρούν πονοκεφάλους για τους οποίους δεν βρήκε ακόμα αποτελεσματικό παυσίπονο. Τυχόν αποχώρηση του από το Ιράκ, δημιουργείται στην περιοχή ένα κενό που ο ίδιος και ο προκάτοχος του ήθελε πολύ να μην επιτρέψει στο Ιράν να καλύψει –αυτός είναι και ο φόβος που προκαλεί και τις συνεχείς κρίσεις με το Ιράν. Διαπιστώνει όμως τώρα ότι το κενό καλύπτεται μάλλον από την Τουρκία σε μια περίοδο όπου τα προβλήματα Ουάσιγκτον-Άγκυρας αυξάνονται παρά να μειώνονται και παρά την επίσκεψη του στην Τουρκία. Και σε μια περίοδο που η Τουρκία αναπτύσσει το περιβόητο δόγμα Νταβούτογλου για τον διεκδικούμενο τουρ-κικό ηγεμονικό ρόλο στην περιοχή, γεγονός που προσθέτει και δεν αφαιρεί στους πονοκεφάλους του Αμερικανού Προέδρου.
Την ερχόμενη εβδομάδα ο Τούρκος πρωθυπουργός θα βρίσκεται στην Ουά-σιγκτον και θα έχει συνάντηση με τον Πρόεδρο Ομπάμα. Και με αφορμή αυτή τη συνάντηση, το αμερικανικό περιοδικό Νιούσγουηκ διαπιστώνει ότι «κερδισμένοι είναι οι Τούρκοι» από το αδιέξοδο στο Ιράκ. Γράφει:
«Η Τουρκία, η παλαιά βάση της οθωμανικής ισχύος, έκανε ότι καλύτερο μπο-ρούσε για να μην εμπλακεί στον πόλεμο, απαγορεύοντας ακόμη και την διέ-λευση από τουρκικό έδαφος αμερικανικών δυνάμεων στην εισβολή του 2003. Κι’ όμως, είναι οι Τούρκοι –και όχι οι Ιρανοί όπως ισχυρίζονται ορισμένοι παρατηρητές- που αναδεικνύονται τώρα ως οι πραγματικοί νικητές του πολέμου. Σε οικονομικούς όρους, η Τουρκία συναγωνίζεται το Ιράν ως ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ιράκ, ενώ οι αμερικανικές εταιρείες βρίσκονται καθηλωμένες στο περιθώριο. Σε όρους περιφερειακής επιρροής, η Τουρκία δεν έχει αντίπαλο.»
Όπως γράφει το περιοδικό, οι Αμερικανοί πολιτικοί σχεδιαστές ανησυχούν ακόμα για τις διαφορές της Τουρκίας με το Ισραήλ, για την ισλαμική στρο-φή της Τουρκίας, για τις σχέσεις που αναπτύσσει με το Ιράν και άλλες ισ-λαμικές χώρες. Από την άλλη, οι ανησυχίες της Ουάσιγκτον –και των Βρυ-ξελλών- αυξάνονται από το αναμφισβήτητο γεγονός ότι με διπλωματική δραστηριότητα του Ντεβούτογλου, η θεωρία του για μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες της Τουρκίας, υλοποιείται (Συρία, Αρμενία, ανοίγματα στην Ελλάδα κλπ) με αποτέλεσμα να αποκτά αξιοπιστία και αποτελεσματικότητα ο διαμεσολαβητικός ρόλος που διεκδικεί στην περιοχή –στις σχέσεις Χα-μας-Φατάχ, στο Παλαιστινιακό, κλπ.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο αποτελεί στρατηγικό στόχο ορισμένων στην Ευρώπη –του Λονδίνου, για παράδειγμα- ο «εξευμενισμός» της Τουρ-κίας και η ανώδυνη ένταξη της στην ΕΕ. Και αυτό αποτελεί και την εξήγηση της στάσης της ΕΕ στο θέμα των υποχρεώσεων της Τουρκίας έναντι της Κύ-πρου στο πλαίσιο της ενταξιακής της πορείας. Αλλά αποτελεί και ένα ερώ-τημα για όσους υποδεικνύουν στην Ευρώπη τι θα πρέπει να πράξει. Και αν δεν το πράξει; Να καταφύγει η Κύπρος στο βέτο, λένε, αγνοώντας και ισορ-ροπίες και γεωστρατηγικά συμφέροντα και ισοζύγια. Χωρίς, προφανώς, να γνοιάζονται για τις συνέπειες μιας πολύ πιθανής αποτυχίας.
Όλα τα πιο πάνω αγγίζουν και το Κυπριακό, καθώς ο Έρτογαν θα θέσει το θέμα στον Ομπάμα και τη συνάντηση τους στην Ουάσιγκτον, ενώ ο Νταβού-τογλου κατευθύνεται στις επόμενες ημέρες στην Αθήνα, όχι με άδεια χέρια. Αποκαλυπτικό είναι ο σημείωμα του Γιουσούφ Κανλί στην Turkish Daily News:

Crucial months for Cyprus

Monday, November 30, 2009
The Cyprus peacemaking process may take a dramatic turn this month. The period from now until mid-February will be decisive in seeing whether the U.N.-sponsored direct talks between Turkish Cypriot President Mehmet Ali Talat and his Greek Cypriot counterpart Dimitris Christofias can lead to a resolution on the eastern Mediterranean island.
Talat, accompanied by Foreign Minister Hüseyin Özgürgün, arrived in Ankara on Monday for a one-day working visit. He is scheduled to hold talks with President Abdullah Gül, Prime Minister Recep Tayyip Erdoğan and Foreign Minister Ahmet Davutoğlu. The Turkish Cypriot president is then set to return to northern Cyprus on Tuesday afternoon, although it was unclear whether the scheduled meeting for that day between him and Christofias would take place.
The sudden visit to Ankara by Talat and Özgürgün indicates some extraordinary developments in the Cyprus peacemaking process. During this same time period, Erdoğan is scheduled to make a trip to Washington, D.C., for a meeting with U.S. President Barack Obama during which the Cyprus problem is expected to be discussed as well.
Meanwhile, there is the upcoming Dec. 10 and 11 meeting of European leaders, during which the progress in Turkey’s EU-accession process and Turkey’s compliance with its obligations – including its so-far-unfulfilled pledge to open up its ports and airports to all new European Union members, including the Cyprus Republic – will be discussed.
For some time, there have been claims that some members of the Turkish Cypriot negotiation team were preparing in collaboration with executives from the Turkish Foreign Ministry’s Cyprus Desk some “illuminating” proposals in the hopes of helping overcome the deadlock in the direct talks – particularly in the discussions about power sharing and property.
The “fresh ideas” concocted were expected to be unveiled by Talat at the talks ahead of the Erdoğan-Obama meeting and the forthcoming EU Council meeting. These claims, however, could not be verified thus far.
Yet there are strong signs – including Talat’s sudden and unscheduled Ankara trip – that the Turkish Cypriot side will unveil some last-ditch compromise offers to the Greek Cypriot side to reaffirm its strong political will for a bitter compromise settlement on the island before the Obama meeting and the EU Council’s Brussels meeting.
The Greek Cypriot side, however, continues playing to the gallery with the rhetoric that the aim of the process was not to create a new partnership federation of two constituent entities on the basis of political equality, bi-zonality and bi-communality, but to reformat the constitution of the existing Cyprus Republic with some federal components.
Election gimmicks?
It is obvious to any Cyprus watcher that the current talks have a natural deadline even though the Greek Cypriot side refuses to accept a timetable or a deadline for the process.
Though the Turkish Cypriot parliament has not yet made a final decision on the date, northern Cyprus will likely go to presidential elections April 18. Current public-opinion polls indicate that hawkish Prime Minister Derviş Eroğlu leads pro-settlement Talat by at least 9 percentage points. Though this writer strongly believes that Talat has a good chance of re-election, opinion polls thus indicate that the next Turkish Cypriot president might be a personality not as pro-settlement as Talat.
Now there are claims as well that Christofias and Talat have agreed to an intensified negotiations schedule – including at least four meetings a week starting in January – even if they may not agree on a final settlement plan by the middle of February, when the process will be halted because of the elections, in order to prepare at least a general outline of the “prospective settlement.”
Such a document would, of course, help Talat explain to his frustrated electorate his failure to live up to his 2005 election pledge to resolve the Cyprus problem “within a year,” regain some of his lost prestige and boost his chances of re-election. In a way, such a development would largely be an election gimmick.
On the other hand, the expectation of a “Cyprus opening” has started to be created by Turkey’s ruling Justice and Development Party, or AKP, government.
Yet there are claims from very credible sources that both in the power sharing and property headings, the sides may reach an “almost agreement” by mid-February and leave the guarantees, settlers and territorial headings until after the elections.
With all my skepticism that there ever will be a federal Cyprus settlement, it appears the next few months will indeed be crucial for Cyprus.